İletişim

Yazılarınız için mail adresimiz:deruhtedergi@gmail.com

Twitter: @deruhtedergi

MURAKAMİ’DEN YAZMA TAVSİYELERİ

Okuyun

Romancı olmaya talip olanların ilk işinin tonlarca roman okumak olduğunu düşünüyorum. Böyle harcıâlem bir gözlemle başladığım için üzgünüm ama bir romancı için bundan daha iyi bir eğitim olamaz. Roman yazmak için, bir romanın nasıl çatıldığını fiziksel olarak anlamalısınız… Hala gençken mümkün olduğunca fazla roman arasından geçmeniz bilhassa önemlidir. Her şeye el atabilirsiniz – büyük romanlar, çok da büyük olmayan romanlar, berbat romanlar, okumayı sürdürdüğünüz sürece hiç önemi yok! Fiziksel olarak ne kadar mümkünse o kadar hikayeyi sindirin. Kendinizi çok fazla iyi metne maruz bırakın. Çok fazla vasat metne de maruz bırakın. Bu sizin en önemli göreviniz. (Murakami’nin 2015 tarihli “So What Shall I Write About?” başlıklı yazısından)

Eski Sözcükleri Alın ve Onları Yeniden Yeni Hale Getirin

Tüm zamanların en favori caz piyanistlerinden biri benim için Thelonious Monk’dur. Bir zamanlar, birisi ona piyanodan nasıl bu kadar özel bir ses çıkarabildiğini sorduğunda, Monk klavyeyi gösterip şöyle demişti: “Yeni bir nota yok. Klavyeye baktığınızda tüm notalar zaten ordadır. Ama yeterince isterseniz, farklı bir sese ulaşırsınız. Gerçekten istediğiniz notaları elde edersiniz!”

Yazarken bu sözleri sıklıkla hatırlarım ve kendi kendime şöyle düşünürüm, “Evet, yeni bir sözcük yok. İşimiz, son derece sıradan sözcüklere yeni anlamlar ve özel bir ahenk vermek.” Bu düşünceyi çok rahatlatıcı bulurum. Önümüzde engin boşluklar var, ekip biçmemiz için bekleyen bereketli topraklar var. (Murakami’nin 2007 tarihli “Jazz Messenger” başlıklı yazısından)

Kendinizi Açıkça İfade Edin

Yazarken bazı görüntüler olur elimde ve birini diğeriyle bağlarım. Bu olay örgüsüdür. Sonra bu olay örgüsünü okuyucuya açıklarım. Bir şey açıklarken çok dikkatli olmalısınız. Kolay sözcükler ve iyi metaforlar, iyi alegori. Benim yaptığım da bu. Çok dikkatlice ve açıkça yazarım. (John Wray ile yaptıkları 2004 tarihli söyleşiden, The Paris Review)

Düşlerinizi Paylaşın

Düş görmek, romancıların düzenli işidir ama bunları paylaşmak bizim için daha da önemlidir. Paylaşma hissi olmadan romancı olamayız. (Uluslararası Katalonya Ödülü ödül törenindeki konuşmasından, 2011)

Keşfetmek İçin Yazın

Yazarken ben de bilmiyorum. Okurlar ve ben aynı yerdeyiz. Bir hikaye yazmaya başladığımda, sonunu hiç bilmiyorum, birazdan ne olacak bilmiyorum. Eğer bir cinayet söz konusuysa katilin kim olduğunu bilmiyorum. Kitabı yazıyorum çünkü onu bulmak istiyorum. Eğer katilin kim olduğunu bilseydim, yazmanın ne amacı kalırdı. (John Wray ile yaptıkları 2004 tarihli söyleşiden, The Paris Review)

Tekrar İşe Yarar

Roman yazma modundaysam, sabah dörtte kalkarım ve beş-altı saat çalışırım. Öğleden sonraları on kilometre koşarım ya da 1,5 km yüzerim (veya ikisini de yaparım), sonra biraz okurum ve müzik dinlerim. Akşam dokuzda uyurum. Bunları her gün, rutin olarak yaparım. Tekrar etmenin kendisi önemli hale gelir; bir tür hipnoz gibi. Daha derin bir ruh hali için kendimi hipnotize ederim. Ancak bunu uzun süre sürdürmek -altı aydan bir yıla kadar- sağlam bir akıl sağlığı ve fiziksel güç ister. Bu anlamda uzun bir roman yazmak, hayatta kalma eğitimi gibidir. Fiziksel güç, sanatsal duyarlık kadar elzemdir. (John Wray ile yaptıkları 2004 tarihli söyleşiden, The Paris Review)

Dille Deney Yapın

Hayal edebildikleri tüm biçimlerde dilin olanaklarını denemek, tüm yazarların temel hakkıdır; o maceracı ruh olmadan ortaya yeni bir şey çıkaramazsınız. (2015 tarihli “The Birth of My Kitchen Table Fiction” başlıklı yazısından)

Kendinize Güvenin

En önemli şey güven. Hikayeyi anlatabilecek yeteneğe sahip olduğunuza, yeraltı suyuna ulaşabileceğinize, yapbozun parçalarını birleştirebileceğinize inanmalısınız. Bu güven ve inanç olmadan ilerleyemezsiniz. Bu boksa benzer. Bir kez ringe çıktıysanız cayamazsınız. Maç bitene kadar dövüşeceksiniz. (Berkeley’de verdiği bir dersten, 1992)

STEPHEN KİNG’TEN GENÇ YAZARLARA 20 ALTIN TAVSİYE

Öncelikle kendiniz için yazın, okurlar konusunda sonra endişelenirsiniz. Bir öykü yazarken o öyküyü öncelikle kendinize anlatırsınız. Aynı öyküyü yeniden yazarken ise başlıca göreviniz öyküye ait olmayan bütün öğeleri temizlemektir.
Edilgen anlatımlardan kaçının. Ürkek yazarlar dolaylı fiillerden hoşlanır, tıpkı ürkek aşıkların dolaylı sevgililerden hoşlandığı gibi. Edilgen anlatım güvenlidir.
Zarflardan kaçının. Zarflar sizin dostunuz değildir.
Özellikle de “O öyle dedi, bu böyle dedi…” türünden zarflardan kaçının.
Mükemmel bir gramer yapısı yaratmaya takılıp kalmayın. Kurgunun konusu mükemmel derecede doğru bir gramer değildir. Önceliğiniz okuru içeri davet etmek ve ona bir hikaye anlatmaktır.
Sihir sizin içinizdedir. İnanıyorum ki kötü eserlerin kökeninde korku vardır.

7 Okuyun, okuyun ve okuyun. Eğer okuyacak vaktiniz yoksa yazmak için de ne vaktiniz ne de malzemeniz yok demektir.

Başka insanların mutluluğunu dert etmeyin. Zaten niyetiniz olabildiğince dürüst bir şekilde yazmaksa nezaketle örülü bir toplum içindeki günleriniz sayılı demektir.
Televizyonu kapatın. Televizyon bir yazara ilham verecek en son şeydir şüphesiz.
Üç ayınız var. Bir kitabın ilk taslağını yazmak, kitap ne kadar uzun olursa olsun, üç aydan fazla sürmemeli.
Başarının iki sırrı var: Birincisi sağlıklı kalmak, ikincisiyse evli kalmak!
Her seferinde bir kelime yazın. İster tek bir sayfayı nakış gibi işlemek olsun, isterse Yüzüklerin Efendisi gibi epik bir üçleme yazmak; öykü her zaman kelimeleri birer birer dizerek sonuca ulaşır.
Dikkatinizi dağıtan şeyleri ortadan kaldırın. Çalışma odanızda telefon, televizyon ya da bilgisayar oyunu gibi şeylere yer vermeyin.
Kendi tarzınızı oluşturun. Yazarın yaptığı ne kadar kolay görünürse görünsün, kimse yazarın belirli bir türe olan yaklaşımını taklit edemez.
Deşin! Öyküler anılarınızdır, önceden beri var olan keşfedilmemiş bir dünyanın parçalarıdır. Yazarın görevi ise mümkün olan en derindeki anıları çıkarmak için gerekli araçları kullanmaktır.
Ara verin. Altı haftalık bir aranın ardından dönüp kitabınızı okuduğunuzda kendinizi epey yabancı hissedeceksiniz. Bu genellikle keyifli bir deneyimdir.
Sıkıcı kısımları atın ve tabii en sevdiğiniz kısımları da! Bunu yapmak sizin o egosantrik, minik kalbinizi kırsa da en sevdiğiniz kısımları atın, atın, atın!
Araştırma evreniz hikayenizi gölgelemesin. Araştırmanın yeri gerilerde, hikayenin olabildiğince ardındadır.
Yazar olmak için yapmanız gereken en basit anlamıyla okumak ve yazmaktır. En iyi öğrenme biçimi bol bol okumak ve bol bol yazmaktır ve en kıymetli dersler de kendi kendinize verdiklerinizdir.
Yazmanın amacı mutlu olmaktır. Para kazanmak, ünlü olmak, sevgili bulmak, çapkınlık yapmak ya da arkadaş edinmek için yazmayın. Yazmak bir büyüdür; tıpkı diğer sanatlar gibi o da hayatın özsuyudur. Bu özsuyu da beleştir. O halde için!

HASAN ALİ TOPTAŞ’TAN YAZMAK ÜZERİNE ÖNERİLER

Yazmanın en önemli iletişim aracı olduğu günümüzde acaba neleri, nasıl yazacağımızı biliyor muyuz? Kalemi nasıl kullanırız, gönlümüzü nasıl eğitiriz bu yolda?

İşte Hasan Ali Topbaş’tan yazma üzerine 9 öneri !

Aklınızı meşgul eden başka bir şey varsa yazmayın, mümkünse gidip önce o işi halledin; kelimeler aklınıza takılan şeye takılmasınlar.
Ortak aklın çayırlarından gelen sesler çoğu zaman size sizin sesinizmiş gibi görünür; ayıklayın onları, kulak asmayın!
En çok hangi yazarı seviyorsanız, yazdıklarınızı sadece o yazar okuyacakmış gibi yazın; bu, bir metni fazlalıklardan ve gereksiz açıklamalardan korumanın en basit yoludur.
Kalemi elinize aldığınızda, edebiyata dair bildiklerinizi aklınızda yahut öteki elinizde hazır bulundurmayın; çünkü sanat söz konusuysa, bilginin kendisi değil buharı muteberdir.
Bir metni yazarken, metnin de sizi yazmasına fırsat verin.
Kendinizi makul hissediyorsanız yazmayın; yazmak için kendinizi ya hiç ölçeğinde küçük ya da her şeye hükmedecek derecede büyük hissetmelisiniz.
Yazarken okuru, eleştirmenleri, yayınevini, ailenizi, dostlarınızı, toplumsal kuralları ve devletin kanunlarını unutun; yazmak, her türlü iktidarın uzağında gerçekleşen çok özel bir uğraştır.
Kullanacağınız kelimeleri seçerken, iki kelime arasındaki boşluğun da dile dâhil olduğunu unutmayın; o boşluk, o iki kelimenin bize çağrıştırdığı kelimelerden oluşur.
Gerektiğinde, buraya kadar okuduğunuz sekiz öneri de dâhil hiçbir öneriyi umursamayın; çünkü, yazmak bildiğini okumaktır!

KURT VONNEGUT’TAN İYİ BİR ÖYKÜ YAZMAK İÇİN ÖNERİLER

Çoğu insan için yazmak demek, kendisini ifade edebilmek, duygu ve düşüncelerini özgürce kağıda dökmek ve hatta bir kısım için “yaşamak” demektir. Peki sizin için yazmak ne demektir? Siz bu saydıklarımızdan hangisini kendinize uygun buluyorsunuz? Bir de soruyu şöyle değiştirelim. İyi yazar olmanın ölçüsü sizce nedir? Yazdıklarını kendisi okuduğu zaman tatmin olmak mıdır yoksa başkalarının da duygularını düşünerek yazmak mıdır? İyi bir şeyler yazmak, mesela iyi bir öykü yazmak nasıl olur?

Gece Ana, Kedi Beşiği ve Şampiyonlar Kahvaltısı gibi bilimkurgu romanlarının usta yazarı Kurt Vonnegut iyi bir öykü yazmak için bizlere 8 ipucu sunuyor. Bunları şöyle sıralayıp dikkat edersek ortaya güzel şeyler çıkabilir… J

Sizi okuyan bir yabancı vaktinin ziyan olduğunu hissetmemeli.
Okura destekleyebileceği türden en az bir karakter verin.
Karakterlerden her birinin, bir bardak su bile olsa, istek duyduğu bir şey olmalı.
Her cümlenizi ya karakteri ya da hikayeyi ilerleten bir biçimde yazmalısınız.
Hikayenin başı, sonuna mümkün olduğunca yakın olmalı.
Sadist olun. Baş karakterleriniz ne denli tatlı ve masum olursa olsun, başlarına korkunç şeyler getirin ki okurunuz onların nasıl bir insan olduğunu görebilsin.
Yalnızca tek bir kişiyi mutlu etmek için yazın. Bir pencere açıp, lafın gelişi, tüm dünyayla sevişmeye kalkarsanız zatürre olursunuz.
Okura mümkün olduğunca fazla ve mümkün olduğunca çabuk bir biçimde bilgi verin. Sakın ola hiçbir şeyi geciktirmeyin. Okurlar, neyin, nerede, nasıl olduğunu tümüyle kavrayabilmeli; o kadar ki, hamamböcekleri son birkaç sayfayı yiyip bitirse bile okur hikayeyi kafasında tamamlayabilmeli.

JOHN STEİNBECK’İN MEKTUBU

John Steinbeck’i hepimiz Nobel Ödülü kazandığı Fareler ve İnsanlar ile İnci kitaplarının yazarı olarak tanırız. Lakin kendisi bunların yanı sıra bir de çok iyi bir mektup yazarıydı. Yatılı okulda okuyan oğluyla yazışmaları edebiyat dünyasında bilinen, örnek mektuplar olarak kabul edilir. 1958 yılında Susan isimli bir kıza aşık olduğunu yazan oğluna, şu mektubuyla çok güzel bir cevap vermiştir. Okuyoruz:

Sevgili Thom,

Bu sabah mektubunu aldık. Mektubuna kendi bakış açımdan cevap vereceğim, Elaine de kendi bakış açısından.

İlk olarak, eğer âşıksan bu iyi bir şeydir, hatta bir insanın başına gelecek en iyi şeydir. Sakın bunu küçümsemelerine izin verme.

İkincisi, aşkın çok çeşidi vardır. Biri bencil, cimri, açgözlü, egoist ve aşkı kendini beğenmek için kullanır. Bu aşkın, çirkin ve “kötü” çeşididir. Diğeri, senin içindeki iyi olan her şeyi dışa vurmanı sağlar. İyilik, itibar ve saygı. Sadece toplumsal saygı meselesi değil, bir başkasını eşsiz ve değerli görebilmeni sağlayan o daha yüce saygıyı da.

İlk çeşidi, seni hasta, küçük ve zayıf yapabilir, ikincisi seni güçlendirir, sahip olduğunu bilmediğin cesareti, iyiliği ve bilgeliği ortaya çıkarmanı sağlayabilir.

Bunun gelip geçici bir gençlik aşkı olmadığını söylüyorsun. Eğer bu kadar yoğun duygular hissediyorsan elbette gençlik aşkı değildir.

Fakat benden sana neler hissettiğini söylememi istemiyorsun diye düşünüyorum. Hissettiklerini, sen herkesten daha iyi biliyorsun. Sana bu konuda ne yapman gerektiğiyle ilgili yardımcı olmamı istiyorsun; bunu yapabilirim.

Öncelikle sonuna kadar hissettiklerinin tadını çıkar, müteşekkir ol ve şükran duy.

Aşkın amacı, en iyi ve en güzel amaçtır. Ona ulaşmaya çalış.

Eğer birine âşıksan o kişiye açılmakta bir tehlike yoktur; yalnızca bazı insanların çok çekingen olabileceğini unutmamalısın, bazen ilan-ı aşk ederken bu çekingenliği göz önünde bulundurmak gerekir.

Kızlar senin ne hissettiğini bilmek gibi bir özelliğe sahiplerdir ama yine de hissettiklerini duymak isterler.

Bazen hislerine bazı sebepler dolayısıyla karşılık alamazsın; ama bu hissettiklerinin değerini ya da güzelliğini azaltmaz.

Son olarak, senin ne hissettiğini biliyorum, çünkü ben de aynı şeyleri hissediyorum; sen de böyle hissettiğin için memnunum.

Susan’la tanışmayı çok isteriz. Bu görüşmenin planlarını Elaine yapacak, çünkü bu onun uzmanlık alanı; çok da memnun olacaktır. O da aşkı biliyor, belki sana benden daha fazla yardımcı bile olabilir.

Ve sakın kaybetmekten korkma. Eğer doğruysa devam edecektir. Acele etme yeter. İyi şeyler asla elden kaçmaz.

Sevgiler,

Baban

Agatha Christie Zehir Konusunda Nasıl Uzmanlaştı?

Polisiye roman denince akla gelen ilk isim olan Agathe Christie, yazdığı romanların neredeyse hepsinde bir zehir sonucu ölümü kullanmıştır. Peki bunca zehri, isimlerini, yapılışlarıyla beraber nasıl biliyordu?
Gazete Duvar’ın The Observar’a dayandırdığı habere göre, efsanevi polisiye yazarı Agatha Christie’nin zehir konusunda nasıl uzmanlaştığını Kızılhaç açıkladı.
Ünlü yazarın bütün bu zehir bilgisini 1. Dünya Savaşı’nda öğrendiği kanıtlandı. O yıllarda Devon’ın Torquay kasabasında gönüllü hemşirelik yapan Agathe Christie, 1914 yılının Ekim ayında bir hastanede eğitim aldı ve savaşın sonuna kadar o hastanede ilaç yapımında, acil müdahale ekibinde çalıştı.
Kendisine gelen bütün reçeteleri elle hazırlıyor, yapılması imkansız olan, milimetrik doz ayarlaması olan ilaçları hiç şaşırmadan yapıyordu. Böylece buradaki bütün tecrübesini kitaplarında göstermiştir.

Yazılarınız için mail adresimiz:deruhtedergi@gmail.com

Instagram: @deruhtedergi

Twitter: @deruhtedergi